1. අත්තදීප සූත්‍රය, 2. පටිපදා සූත්‍රය, 3. පටිපදා සූත්‍රය,
4. අනිච්චතා සූත්‍රය, 5. සමනුපස්සනා සූත්‍රය,
6. ස්කන්ධ සූත්‍රය, 7. සොණ සූත්‍රය, 8. සෝණ සූත්‍රය,
9. නන්දික්ඛය සූත්‍රය, 10. නන්දික්ඛය සූත්‍රය
SN 03-01-05-01 . අත්තදීප සූත්‍රය
පුජ්‍ය මීමුරේ ධම්මාවාස හිමි කල සුත්‍ර විවරණය අසන්න
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසනලදී.
එක් කලෙක භාග්‍යවතුන්වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ, අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරන සේක. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’යි කියා භික්ෂූන් ඇමතූසේක. ‘ස්වාමීනියි’ කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළසේක.
§ 2. “මහණෙනි, අන් සරණක් පිහිටක් නුඹලාට නැති බව සිත් දරා ගනු වටී. මුහුදුබත්ව ගිය මිනිසෙක් දුපතක53 තනිව ඉන්නාසේ ධර්මය නුඹලාට දුපතක් කර ගනුව. ඔහුට යන්නට් වෙන තැනක් නැතිව දුපතේම ඉන්නා සේ තොප ධර්මය පිහිට කරගෙන සිටිව්.
[53:- අත්ත දීපං විහරති : භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ගේ අවසන් දින ගැන කියවෙන මහා පරිනිබ්බාන සුත්‍රයේදී DN 11 දැක්වෙන පරිදි, ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්වාමින් වහන්සේට එදා භාග්‍යවතු වහන්සේ දේසනා කලේ ද මේ පාඨයයි. දීප යන වචනයට පහන් හා දුපත යන අර්ථ දෙකින් එකක් යෙදෙන නිසා බොහෝ සිංහල දේශකයන් දීප යන්න පහන ලෙස විස්තර කරයි. පහනක් අවශ්‍යවන්නේ රාත්‍රියේදී හෝ අඳුරේදීය. පහනක් නැතිව දිවා කාලයේ සිටිය හැක. දුපතක ඉන්නා මිනිසා දිවා හෝ රාත්‍රී කොයි කාලයේත් දුපතම පිහිට කරගෙන සිටී. තමන් ට තමා පිහිට කර ගණනය. යන අදහස මුළු සද්ධර්මයේම කියැවේ.].
§ 3. “මහණෙනි, තමා දුපතක් කොට ගෙන, තමා පිහිට කොටගෙන අන් පිහිටක් නැතිව, ධර්මය දුපතක් කොට ගෙන, ධර්මය පිහිටකොට ගෙන, අන් පිහිටක් නොපතා වාසය කරන්න ආකාරය සෙවිය යුතුයි.54 කුමක් හේතුකොට ගෙන සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාසයෝ පවතිද්ද, කුමකින් හටගන්නාහුද .
[54: සෙවීම’ නොහොත් පරීක්ෂාකිරීම යන යෙදීම යානි යේවා උපපරික්ඛතබ්බා ලෙස භුමිජ සුත්‍රයේ ඇති යෝනි හෙසේවා භුමිජ ඵලස්ස අධිගමය’ පදය ලෙස ගත් විට ‘භුමිජය! ඵලස්ථ වීමට හේතු වන කාරණය ආදී ලෙස පරීක්ෂාව ගැන බොහෝ අන් සුත්‍රවල සඳහන් වේ. මනාව පරීක්ෂා කිරීම, යෝනිසෝ මනසිකාරය වැඩීම ලෙස විපල්ලාස තොරව ලෝකයේ විසීම මේ බව සිතා ගත හැක.]
§ 4. “මහණෙනි, සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාසයෝ කුමක් නිසා ඇතිවන්නේද ?
කුමන හේතු නිසා සත්වයා මේ විඳින්නේද?
“මහණෙනි, ධර්මය නොඇසු, ආර්‍ය්‍යයන් නොදුටු , ආර්‍ය්‍ය ධර්මය නොදන්නාවූ, ආර්‍ය්‍ය ධර්මයෙහි නොහික්මුනාවූ, සත්පුරුෂයන් නොදුටු, සත්පුරුෂ ධර්මයෙහි නොහැසිරෙන, සත්පුරුෂ ධර්මයෙහි නොහික්මුනාවූ, පෘථග්ජන පුද්ගලයා රූපය තමා වශයෙන් දකියි. තමා රූපවත්යයි හෝ දකියි. රූපය තමාගේ යයි සිතයි. තම රූපය තුල ඉන්නේයැයි දකියි.
“ඔහුගේ රූපය වෙනස්වෙයි. අන් ආකාරයකට පත් වෙයි. ඔහුගේ රූපය වෙනස්වීමෙන් හා ජරා ව්‍යාධි නිසා මහළු වීමෙන්, රෝගී වීමෙන් බඳු අන් අයුරකට පැමිණීමෙන්, සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාසය උපදිත්.
“වින්දනය (වේදනාව) තමාගේ වශයෙන් දකියි. සැප දුක් අදුක්කම සුඛ විඳීම තමා විඳින්නේයයි දකියි. මේ සැප දුක් විඳින්නේ තමා යයි. සිතයි. මේ විඳීම් තමාගේ යයි සිතයි. මේ විඳීම් තුල තමා ඉන්නේයැයි දකියි. . ඔහුගේ ඒ වින්දනය ද වෙනස් වෙයි. අන් ආකාරයකට පැමිණෙයි. ඔහුගේ වින්දනය වෙනස්වීමෙන් හා අන් අයුරකට පැමිණීමෙන් සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාස උපදිත්.
“සඤ්ඤාව තමා වශයෙන් දකියි. තමාට සඤ්ඤා ඇතිවේ යයි දකියි. සඤ්ඤාව තමාගේ යයි දකියි. සඤ්ඤාව කෙරෙහි තමා ඇතැයි දකියි. ඔහුගේ ඒ සඤ්ඤාව වෙනස්වෙයි. අන් ආකාරයකට පැමිණෙයි. ඔහුගේ ඒ සඤ්ඤාව වෙනස්වීමෙන් හා අන් ආකාරයකට පැමිණීමෙන් සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාසයෝ උපදිත්.
“සංස්කාරයන් තමා වශයෙන් දකියි. තමා තුල සංස්කාර ඇතැයි දකියි. සංස්කාර නිසා තමා ඉන්නේ යැයි දකියි. තමා සංස්කාරයන් නිසා පවතින්නේ යැයි දකියි. ඒ සංස්කාරයන් වෙනස්වෙයි. අන් ආකාරයකට පැමිණෙයි. වෙනස්වීමෙන් අන් ආකාරයකට පැමිණීමෙන් සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාස උපදිත්.
“විඤ්ඤාණය තමා වශයෙන් දකියි. තමා විඤ්ඤාණ යයි හෝ දකියි. විඤ්ඤාණය තමා තුල ඇතැයි දකියි. තමාගේ විඤ්ඤාණය ලෙස දකියි. ඔහුගේ ඒ විඤ්ඤාණයද වෙනස්වෙයි. අන් ආකාරයකට පැමිණෙයි. ඒ විඤ්ඤාණය වෙනස්වීමෙන් හා අන් ආකාරයකට පැමිණීමෙන් සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාස උපදිත්.
§ 5. “මහණෙනි, රූපයේ අනිත්‍ය බව දැක ශ්‍රාවකයා මෙසේ විදර්ශනා කිරීම වටී.
“පෙර වූ රූපයන් ද අනිත්‍යය විය, වෙනස්වන භාවය තිබිණ, විපරිණාමයට පත්වන පෙරලෙන සුළු ස්වභාව විය. නොඇලිය යුතු නැතිවන ස්වභාවය ඇති ධර්මයන් විය.
“දැන් ඇති සියලු රූපයන් අනිත්‍යය. දුකය. පෙරලෙන සුළුය’55යි. මෙසේ මේ බව තත්වූ පරිදි යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් යුතු නුවණින් දකින්නාට සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාස ඇති නොවේ. ඒවා ප්‍රහීණවෙත්. ඒවා ප්‍රහාණයෙන් තැති නොගනී. තැති නොගෙන සැපසේ වාසය කරයි. සැපසේ වාසය කරන භික්ෂුව තාවකාලිකව නිවුනේයයි කියනු ලැබේ.56
[55:- රූපය ඇසට පෙනෙන රූප රූපය පමණක් නොව ශබ්ද රූප, ඝන්ධ රූප,, රස රූප,, ස්පර්ෂ පොට්ටබ්භ රූප ලෙස සියලු රූප ලෙස ගෙන විදසුන් කල මනාය.]
[56:- තධංග ගනිබ්බුතෝ ති වුච්චති. ලෙස දැක්වෙන්නේ නිර්වාණය සාක්ෂාත් කල බව නොව මේ දැක්වූ චිත්ත පරිදෙවයන්යන්ගෙන් නිදහස්ව ලබන නිවීම තධංග ලෙස ලත් බවයි.]
“මහණෙනි, වින්දනයේ අනිත්‍ය බව දැන, පෙරද වින්දනය අනිත්‍යය විය, වෙනස්වන භාවය තිබිණ, විපරිණාමයට පත්වන පෙරලෙන සුළු ස්වභාව විය. නොඇලිය යුතු නැතිවන ස්වභාවය ඇති ධර්මයන් විය
“දැන් ඇති සියලු විඳීම් අනිත්‍යය. දුකය. පෙරලෙන සුළුය’යි. මෙසේ මේ බව තත්වූ පරිදි යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් යුතු නුවණින් දකින්නාට සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාස ඇති නොවේ. ඒවා ප්‍රහීණවෙත්. ඒවා ප්‍රහාණයෙන් තැති නොගනී. තැති නොගෙන සැපසේ වාසය කරයි. සැපසේ වාසය කරන භික්ෂුව තාවකාලිකව නිවුනේයයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, සඤ්ඤාවේ අනිත්‍යබව දැන, පෙරදී ඇතිවුන සඤ්ඤාද අනිත්‍යය. පෙරලෙන, නොඇලිය යුතු, නැතිවන ස්වභාවය ඇති ඒවා විය. දැනුදු ඇතිවන සඤ්ඤා අනිත්‍යය, දුකය, වෙනස්වන සුළුය” යැයි මෙසේ තත්වූ පරිදි යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් දකිමින් විදස්ර්ශනා කරමින් නුවණින් දකින්නාහට, සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාස ඇති නොවේ. ඇත්නම් ඒවා ප්‍රහීණවෙත්. ඒවා ප්‍රහාණයෙන් තැති නොගනී. තැති නොගන්නා නිසා සැපසේ වාසය කරයි. සැපසේ වාසය කරන භික්ෂුව තාවකාලිකව නිවුනේයයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, සංස්කාරයන්ගේ අනිත්‍ය බව දැන, පෙරද සංස්කාරයෝ අනිත්‍යය, පෙරලෙන නො ඇලිය යුතු නැති වන ස්වභාවය ඇති ධර්මයෝය. දැනුදු සංස්කාරයෝ අනිත්‍යය. දුකය. පෙරලෙන සුළුයයි මෙය මෙසේ තත්වූ පරිදි නුවණින් දකින්නට විදසුන් වැඩිය යුතු වේ.
මෙසේ මේ බව තත්වූ පරිදි යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් යුතු නුවණින් දකින්නාට සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාස ඇති නොවේ. ඔවුහු ප්‍රහීණවෙත්. ඔවුන්ගේ ප්‍රහාණයෙන් තැති නොගනී. තැති නොගෙන සැපසේ වාසය කරයි. සැපසේ වාසය කරන භික්ෂුව තාවකාලිකව නිවුනේයයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, විඤ්ඤාණයේ අනිත්‍ය බව දැන, පෙරද විඤ්ඤාණය අනිත්‍යය, පෙරලෙන, නොඇලිය යුතු, නැතිවන ස්වභාවය ඇති ධර්මයකි. දැනුදු විඤ්ඤාණ අනිත්‍යය. දුකය, වෙනස්වන සුළුයයි මෙසේ මේ බව තත්වූ පරිදි යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් යුතු නුවණින් දකින්නාට සෝක, පරිදේව, දුක්, දොම්නස්, උපායාස ඇති නොවේ. ඔවුහු ප්‍රහීණවෙත්. ඔවුන්ගේ ප්‍රහාණයෙන් තැති නොගනී. තැති නොගෙන සැපසේ වාසය කරයි. සැපසේ වාසය කරන භික්ෂුව තාවකාලිකව නිවුනේයයි කියනු ලැබේ..”
(පළමුවෙනි අත්තදීප සූත්‍රය නිමි.)
SN 03-01-05-02 පටිපදා සූත්‍රය
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසනලදී.
එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරන සේක. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’යි කියා භික්ෂූන් ඇමතූසේක. ‘ස්වාමීනියි’ කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ.
එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළසේක.
§ 2. “මහණෙනි, මමයයි ගන්නා පඤ්චස්කන්ධයේ හට ගැනීම පිණිස පවත්නාවූ ප්‍රතිපදාවද මමයයි ගන්නා පඤ්චස්කන්ධයේ නැතිවීම පිණිස පවත්නාවූ ප්‍රතිපදාවද දේශනා කරමි. එය අසව්.
§ 3. මහණෙනි, පඤ්චස්කන්ධයේ හටගැනීම පිණිස ඇති ප්‍රතිපදාව කුමක්ද?
. “මහණෙනි, බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් නැති, ආර්‍ය්‍යයන් නොදක්නාවූ, ආර්‍ය්‍ය ධර්මයෙහි දක්ෂ නොවූ, ආර්‍ය්‍ය ධර්මයෙහි නොහික්මුනාවූ, සත්පුරුෂයන් නොදක්නාවූ, සත්පුරුෂ ධර්මයෙහි දක්ෂනොවූ, සත්පුරුෂ ධර්මයෙහි නො හික්මුනාවූ, පෘථග්ජන මනුෂ්‍යයා රූපය තමා වශයෙන් දකියි. තමා රූප යෙහි ඉන්නේයැයි දකියි. රූපය තමාගේ යැයි දකියි. .
“විඳීම තමා වශයෙන් දකියි තමා විඳින්නේයැයි දකියි. වේදනාව තමාගේ ‘යි දකියි. තමා වේදනාව කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි.
“සඤ්ඤාව තමාගේ වශයෙන් දකියි. තමා සඤ්ඤාව සහිත යැයි දකියි, සඤ්ඤාව තමා කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. තමා සඤ්ඤාව කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. ”
“සංස්කාර තමා වශයෙන් දකියි. තමාගේ සංස්කාර යැයි දකියි. සංස්කාර තමා කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. තමා සංස්කාරයන් කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. ”
“විඤ්ඤාණය තමා වශයෙන් දකියි. තමා විඤ්ඤාණ ය සහිත යැයි දකියි. විඤ්ඤාණය තමා කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. තමා විඤ්ඤාණය කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි.”
“මහණෙනි, මේ පඤ්චස්කන්ධය හටගැනීම පිණිස පවත්නාවූ, ප්‍රතිපදාවයි.
මීට පඤ්චස්කන්ධය හටගැනීම පිණිස පවත්නාවූ ප්‍රතිපදාවයි කියනු ලැබේ.
දුක් හටගැනීම පිණිස පවත්නා වැරදි දැකීම යනුද මේ අර්ථය සඳහාම කියනු ලැබේ. ”
§ 4. “මහණෙනි, පඤ්චස්කන්ධය නිරුද්ධ කිරීම පිණිස පවත්නාවූ ප්‍රතිපදාව කුමක්ද?
“මහණෙනි, ආර්‍ය්‍යයන් දක්නාවූ ආර්‍ය්‍ය ධර්මයෙහි දක්ෂවූ, ආර්‍ය්‍ය ධර්මයෙහි හික්මුණාවූ, සත්පුරුෂයන් දක්නාවූ, සත්පුරුෂ ධර්මයෙහි දක්ෂවූ, සත්පුරුෂ ධර්මයෙහි හික්මුණාවූ, බහුශ්‍රැත ආර්‍ය්‍ය ශ්‍රාවකතෙමේ රූපය තමා වශයෙන් නොදකියි. තමා රූපය සහිත යැයි හෝ රුපය තමා වශයෙන් නොදකියි. තමා වෙත රූපය ඇතැයි හෝ නොදකියි. රූපය තුල තමා ඇතැයි නොදකියි.”
“වේදනාව තමා වශයෙන් නොදකියි. තමා වේදනාව සහිතයයි හෝ නොදකියි. තමා කෙරෙහි හෝ වේදනාව ඇතැයි නොදකියි. වේදනාව කෙරෙහි හෝ තමා ඇතැයි නොදකියි.”
“සංඥාව තමා වශයෙන් නොදකියි. තමා සංඥාව සහිත යයි හෝ නොදකියි. තමා කෙරෙහි හෝ සංඥාව ඇතැයි නො දකියි. සංඥාව කෙරෙහි හෝ තමා ඇතැයි නොදකියි. ”
“සංස්කාර තමා වශයෙන් නොදකියි. තමා සංස්කාර සහිතයයි හෝ නොදකියි. තමා කෙරෙහි හෝ සංස්කාර ඇතැයි නොදකියි. සංස්කාර කෙරෙහි හෝ තමා ඇතැයි නොදකියි.”
“විඤ්ඤාණය තමා වශයෙන් නොදකියි. තමා විඤ්ඤාණ සහිතයයි හෝ නොදකියි. තමා කෙරෙහි හෝ විඤ්ඤාණය ඇතැයි නොදකියි. විඤ්ඤාණය කෙරෙහි හෝ තමා ඇතැයි නොදකියි. ”
“මහණෙනි, මේ පඤ්චස්කන්ධය නිරුද්ධ කිරීම පිණිස පවත්නා ප්‍රතිපදාවයි. පඤ්චස්කන්ධය නිරුද්ධ කිරීම පිණිස පවත්නා ප්‍රතිපදාව යයි මීට කියනු ලැබේ. දුක් නිරුද්ධ කිරීම සඳහා පවත්නා ප්‍රතිපදාව යනුද මේ අර්ථය සඳහාම කියනු ලැබේ.”
(දෙවෙනි පටිපදා සූත්‍රය නිමි.)
SN 03-01-05-03 . පටිපදා සූත්‍රය
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසනලදී.
එක් කලෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ, අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද, ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරනසේක. එහිදී, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනියි’ කියා භික්ෂූන් ඇමතූසේක. ‘ස්වාමීනියි’ කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. (එවිට) භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළසේක.
§ 2. “මහණෙනි, රූපය අනිත්‍යයි. යමක් අනිත්‍යද එය දුකය. යමක් දුකද එය අනාත්මය, යමක් අනාත්මද ‘එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන්, යහපත් නුවණින් දත යුතුයි. එය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් බලන්නහුගේ සිත නොඇලෙයි. අරමුණු දැඩිසේ අල්ලා නොගෙන උපාදාන කර නොගෙන ආශ්‍රවයන්ගෙන් මිදෙයි.
“මහණෙනි, වේදනාව අනිත්‍යයි. යමක් අනිත්‍යද එය දුකකි. යමක් දුකද එය අනාත්මයි. යමක් අනාත්මද ‘එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ.’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් බලන්නහුගේ සිත නොඇලෙයි. අරමුණු දැඩිසේ අල්ලා නොගෙන උපාදාන කර නොගෙන ආශ්‍රවයන්ගෙන් මිදෙයි
“මහණෙනි, සංඥාව අනිත්‍යයි. යමක් අනිත්‍යද එය දුකකි. යමක් දුකද එය අනාත්මය. යමක් අනාත්මද ‘එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. එය මාගේ ආත්මය නොවේ’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් බලන්නහුගේ සිත නොඇලෙයි. අරමුණු දැඩිසේ අල්ලා නොගෙන උපාදාන කර නොගෙන ආශ්‍රවයන්ගෙන් මිදෙයි
“මහණෙනි, සංස්කාර අනිත්‍යයි. යමක් අනිත්‍යද එය දුකකි. යමක් දුකද එය අනාත්මය. යමක් අනාත්මද එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යහපත් නුවණින් දතයුතුයි. එය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් බලන්නහුගේ සිත නොඇලෙයි. අරමුණු දැඩිසේ අල්ලා නොගෙන උපාදාන කර නොගෙන ආශ්‍රවයන්ගෙන් මිදෙයි
“මහණෙනි, විඤ්ඤාණය අනිත්‍යයි. යමක් අනිත්‍යද, එය දුකකි. යමක් දුකද එය අනාත්මය. යමක් අනාත්මද ‘එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යහපත් නුවණින් දත යුතුයි. එය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් බලන්නහුගේ සිත නොඇලෙයි. දැඩිකොට අල්වා නොගෙන ආශ්‍රවයන් කෙරෙන් මිදෙයි.
“මහණෙනි, ඉදින් භික්ෂුවක් හිත රූපධාතුවෙහි දැඩිකොට අල්වා නොගෙන ආශ්‍රවයන් කෙරෙන් නොඇලුණේද, මිදුනේද, මහණෙනි, ඉදින් වින්දනයේ උපාදාන නොවී, දැඩිකොට අල්වා නොගෙන ආශ්‍රවයන්ගෙන් නොඇලුණේද මිදුණේද,
“මහණෙනි, ඉදින් සංඥා වෙහි භික්ෂුවගේ හිත දැඩිකොට අල්වා නොගෙන ආශ්‍රවයන්ගෙන් නොඇලුණේද, මිදුනේ වෙයිද, මහණෙනි, ඉදින් සංස්කාරයන්හි භික්ෂුවගේ හිත දැඩිකොට අල්වා නොගෙන ආශ්‍රවයන්ගෙන් නොඇලුණේද, මිදුනේද, මහණෙනි, ඉදින් විඤ්ඤාණයෙහි භික්ෂුවගේ සිත දැඩිකොට අල්වානොගෙන ආශ්‍රවයන්ගෙන් නොඇලුණේ ද, මිදුණේ ද,
“මිදුනු හෙයින් (මතු කළයුතු කිසක් නැති හෙයින්) සිටියේ වෙයි. සිටි හෙයින් සතුටු වෙයි. සතුටුවූ හෙයින් බිය නොවෙයි. බිය නොවන තැනැත්තා මේ ආත්මයෙහිම පිරිනිවන් පායි.
ජාතිය ක්ෂය විය. බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාවෙහි හැසිර නිමවනලදී. කළයුත්ත කරන ලදී. මේ ආත්මභාවය පිණිස කළයුතු අනිකක් නැතැයි දැනගනියි.”
(තුන්වෙනි පටිපදා සූත්‍රය නිමි.)
SN 03-01-05-04 . අනිච්චතා සූත්‍රය
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන්වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ, අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරණ සේක. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’යි කියා භික්ෂූන් ඇමතූසේක. ‘ස්වාමීනියි’ කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. (එවිට) භාග්‍යවතුන්වහන්සේ මෙය වදාළසේක.
§2. “මහණෙනි, රූපය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍යද, එය දුකකි. යමක් දුකද එය අනාත්මය. යමක් අනාත්මද ‘එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යහපත් නුවණින් දතයුතුයි.
§ 3. “වේදනාව අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍යද එය දුකකි. යමක් දුකද එය අනාත්මය. යමක් අනාත්මද ‘එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යහපත් නුවණින් දතයුතුයි.
§ 4. “සංඥාව අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍යද එය දුකකි. යමක් දුකද එය අනාත්මය. යමක් අනාත්මද ‘එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. එය මාගේ ආත්මය නොවේ’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යහපත් නුවණින් දතයුතුයි.
§ 5. “සංස්කාර අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍යද, එය දුකකි. යමක් දුකද, එය අනාත්මය. යමක් අනාත්මද ‘එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යහපත් නුවණින් දතයුතුයි.
§ 6. “විඤ්ඤාණය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍යද එය දුකකි. යමක් දුකද, එය අනාත්මය. යමක් අනාත්මද ‘එය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. එය මාගේ ආත්මය නොවේ’ යන මෙය මෙසේ තත්වාකාරයෙන් යහපත් නුවණින් දතයුතුයි.
§ 7. “මෙය මෙසේයයි තත්වූ පරිදි මනා නුවණින් බලන්නහුට අතීත භව පිළිබඳ දෘෂ්ටීහු නොවෙත්. අතීත බව පිළිබඳ දෘෂ්ටි නැතිවූ කල්හි අනාගත භව පිළිබඳ දෘෂ්ටීහු නොවෙත්. අනාගත භව පිළිබඳ දෘෂ්ටි නැතිවූ කල්හි දැඩිසේ දෘෂ්ටියෙන් අල්වා ගැණීමක් නොවෙයි. දැඩිසේ දෘෂ්ටියෙන් අල්වා ගැනීමක් නැතිවූකල්හි රූප, වේදනා, සංඥා, සංස්කාර, විඤ්ඤාණ යන මොවුන් කෙරෙහි සිත නො ඇලෙයි. දැඩි කොට අල්වා නොගෙන ආශ්‍රවයන්ගෙන් මිදෙයි. මිදුනු හෙයින් (මතු කළයුතු කිසක් නැති හෙයින්) සිටියි. සිටි හෙයින් සතුටු වෙයි. සතුටු වූ හෙයින් හෙතෙමේ තැති නොගනියි. තැති නොගත්තේ නම් ආත්මයෙහිම පිරිනිවන් පායි. ජාතිය ක්ෂයවිය. බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාවෙහි හැසිර නිමවනලදී. කළයුත්ත කරණ ලදී. මේ ආත්මභාවය පිණිස කළයුතු අනිකක් නැතැයි දැනගනියි.”
(හතරවෙනි අනිච්චතා සූත්‍රය නිමි.)
SN 03-01-05-05. සමනුපස්සනා සූත්‍රය
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරණ සේක. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’යි කියා භික්ෂූන් ඇමතූසේක. ‘ස්වාමීනි’යි කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. (එවිට) භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළසේක.
§ 2. “මහණෙනි, යම් ඒ ශ්‍රමණ කෙනෙක් හෝ බ්‍රාහ්මණ කෙනෙක් හෝ නොයෙක් ආත්මයන් දක්නාහු දකිත්ද, ඒ සියල්ලෝ උපාදානස්කන්ධ පසම හෝ එයින් එකක් හෝ දකිත්. ඒ කවර පසක්ද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් නැති, ආර්‍ය්‍යයන් නොදක්නාවූ, ආර්‍ය්‍ය ධර්මයෙහි දක්ෂ නොවූ, ආර්‍ය්‍ය ධර්මයෙහි නොහික්මුනාවූ, සත්පුරුෂයන් නොදක්නාවූ, සත්පුරුෂ ධර්මයෙහි දක්ෂ නොවූ, සත්පුරුෂ ධර්මයෙහි නොහික්මුනාවූ, පෘථග්ජනතෙම රූපය ආත්මය වශයෙන් දකියි. ආත්මය රූපවත්යයි හෝ දකියි. රූපය ආත්මය කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. ආත්මය රූපය කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි.
§ 3. “වේදනාව ආත්ම වශයෙන් දකියි. ආත්මය වේදනාවත් යයි හෝ දකියි. වේදනාව ආත්මය කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. ආත්මය වේදනාව කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි.
§4. “සංඥාව ආත්ම වශයෙන් දකියි. ආත්මය සංඥාවත්යයි හෝ දකියි. සංඥාව ආත්මය කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. ආත්මය සංඥාව කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි.
§ 5. “සංස්කාර ආත්ම වශයෙන් දකියි. ආත්මය සංස්කාරවත්යයි හෝ දකියි. සංස්කාර ආත්මය කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. ආත්මය සංස්කාර කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි.
§ 6. “විඤ්ඤාණය ආත්ම වශයෙන් හෝ දකියි. ආත්මය විඤ්ඤාණවත්යයි හෝ දකියි. විඤ්ඤාණය ආත්මය කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි. ආත්මය විඤ්ඤාණය කෙරෙහි හෝ ඇතැයි දකියි.
§ 7. මෙසේ මේ දෘෂ්ටි වශයෙන් ඔහුට ‘මම වෙමි’ යන තණ්හා, මාන, දෘෂ්ටීන්ගෙන් ගැනීම ඇතිවෙයි. මහණෙනි, ‘මම වෙමි’ යන ගැනීම ඇතිවූ කල්හි චක්ඛු ඉන්ද්‍රිය, සොත ඉන්ද්‍රිය, ඝාන ඉන්ද්‍රිය, ජිව්හා ඉන්ද්‍රිය, කාය ඉන්ද්‍රිය යන පඤ්චෙන්ද්‍රියයන්ගේ පහළවීම වෙයි. මහණෙනි, සිත ඇත. අරමුණ ඇත. අවිද්‍යා ධාතුව ඇත. මහණෙනි, අවිද්‍යාවෙන් යුක්ත ස්පර්ශයෙන් උපන් විඳීම ලැබූ ඇසූ පිරූ තැන් නැති පෘථග්ජනයාහට ‘මම වෙමි’යි (තණ්හා මාන දෘෂ්ටි වශයෙන්) ඇති හැඟීම වෙයි.
§ 8. “මේ ‘මම වෙමි’යි (ආත්ම දෘෂ්ටි වශයෙන්) හැඟීම ඇති වෙයි. (මතු) වන්නේයයි (ශාස්වත දෘෂ්ටි වශයෙන්) හැඟීම ඇතිවෙයි. මතු නොවන්නේ යයි (උච්ඡෙද දෘෂ්ටි වශයෙන්) හැඟීම් ඇති වෙයි. රූපවන්තයෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇති වෙයි. රූපය නැත්තෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇතිවෙයි සංඥාව ඇත්තෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇතිවෙයි. සංඥාව නැත්තෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇති වෙයි. සංඥාව ඇත්තෙක් නැත්තෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇති වෙයි. මහණෙනි, පඤ්චෙන්ද්‍රියයෝ එහිම සිටිත්. ඉක්බිති මෙහිදී බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් ඇති (ශ්‍රැතවත්) ආර්‍ය්‍යශ්‍රාවකයාගේ අවිද්‍යාව ප්‍රහීණ වේ. (නැතිවේ). විද්‍යාව ඇතිවේ. අවිද්‍යාව නැතිවීමෙන්, විද්‍යාව ඇතිවීමෙන් ඒ ආර්‍ය්‍යශ්‍රාවකයාහට ‘මම වෙමි’යි (තණ්හා, මාන වශයෙන්) හැඟීම ඇති නොවෙයි. මේ මම වෙමියි (ආත්ම දෘෂ්ටි වශයෙන්) හැඟීම ඇති නොවෙයි. (මතු) වන්නේයයි (ශාස්වත දෘෂ්ටි වශයෙන්) හැඟීම ඇති නොවෙයි. (මතු) නොවන්නේයයි (උච්ඡේද දෘෂ්ටි වශයෙන්) හැඟීම ඇතිනොවෙයි. රූපවන්තයෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇතිනොවෙයි. රූපය නැත්තෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇති නොවෙයි. සංඥාව ඇත්තෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇති නොවෙයි. සංඥාව නැත්තෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇති නොවෙයි. සංඥාව ඇත්තෙක් නැත්තෙක් වන්නේයයි හැඟීම ඇති නොවෙයි කියයි.”
(පස්වෙනි සමනුපස්සනා සූත්‍රය නිමි.)
SN 03-01-05-06. ස්කන්ධ සූත්‍රය
pujy
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරනසේක. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’යි කියා භික්ෂූන් ඇමතූසේක. ‘ස්වාමීනියි’ කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. (එවිට) භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළසේක.
§ 2. “මහණෙනි, පඤ්චස්කන්ධයන් හා පඤ්ච උපාදාන ස්කන්ධයන්ද දේශනා කරන්නෙමි. එය අසව්.
මහණෙනි, පඤ්චස්කන්ධයෝ කවරහුද?
“මහණෙනි, අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ යම්කිසි රූපයක් වෙයිද, මේ රූපස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ යම්කිසි වේදනාවක් වෙයිද, මේ වේදනාස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ යම්කිසි සංඥාවක් වෙයිද, මෙය සංඥාස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ යම්කිසි සංස්කාරයක් වෙයිද, මෙය සංස්කාරස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ යම්කිසි විඤ්ඤාණයක් වෙයිද,
මෙය විඤ්ඤාණස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ. මහණෙනි, මොව්හු පඤ්චස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ.
§ “මහණෙනි, පඤ්චඋපාදානස්කන්ධයෝ කවරහුද?
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ ආශ්‍රව සහිතවූ උපාදානයන්ට අරමුණුවූ යම්කිසි රූපයක් වෙයිද, මහණෙනි, මේ රූප උපාදානස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ ආශ්‍රව සහිතවූ, උපාදානයන්ට අරමුණුවූ යම්කිසි වේදනාවක් වෙයිද, මෙය වේදනා උපාදානස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ ආශ්‍රව සහිතවූ උපාදානයන්ට අරමුණුවූ යම්කිසි සංඥාවක් වෙයිද, මෙය සංඥා උපාදානස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ ආශ්‍රව සහිතවූ උපාදානයන්ට අරමුණුවූ යම්කිසි සංස්කාරයෝ වෙත්ද, මෙය සංස්කාර උපාදානස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ ආශ්‍රව සහිතවූ, උපාදානයන්ට අරමුණුවූ යම්කිසි විඤ්ඤාණයක් වෙයිද, මෙය විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධයයි කියනු ලැබේ. මහණෙනි, මොවුහු වනාහි පඤ්ච උපාදානස්කන්ධයෝයි කියනු ලැබෙත්.”
(හයවෙනි ස්කන්ධ සූත්‍රය නිමි.)
SN 03-01-05-07. සොණ සූත්‍රය (2)
—
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසනලදී.
එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහනුවර කලන්දකනිවාප නම්වූ වේළුවනාරාමයෙහි වැඩවාසය කරණසේක.
§ 2. එකල්හි “සොණ” නම් ගෘහපති පුත්‍රතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියේය. එකත්පසෙක සිටි ඒ සොණ ගෘහපති පුත්‍රයාට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළසේක.
“සොණයෙනි, යම් ශ්‍රමණයෙක් හෝ බ්‍රාහ්මණයෙක් හෝ අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ රූපය කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, සමානවූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, එය යෝනිසෝ මනසිකාරයෙන් නොදැකීම හැර අන් කුමක්ද?
“අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ, වින්දනය කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, සමාන වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, එය තත්වූ පරිදි නොදැනීම හැර අන් කුමක්ද?
“අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ සංඥාව කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, සමාන වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, එය තත්වූ පරිදි නොදැකීම හැර අන් කුමක්ද?
“අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ, සංස්කාර කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, සමාන වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, එය තත්වූ පරිදි නොදැකීම හැර අන් කුමක්ද?
“අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ, විඤ්ඤාණය කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, සමාන වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ දකිත්ද, එය තත්වූ පරිදි නොදැකීම හැර අන් කුමක්ද?
“සොණයෙනි යම් ඒ ශ්‍රමණකෙනෙක් හෝ බ්‍රාහ්මණයෙක් හෝ අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ, රූපය කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදකිත්ද, සමාන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදකිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදකිත්ද, එය තත්වූ පරිදි දැනීම මිස අන් කුමක්ද?
“අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ, වේදනාව කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, සමාන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, එය තත්වූ පරිදි දැනීම මිස අන් කුමක්ද?
“අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ, සංඥාව කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, සමාන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, එය තත්වූ පරිදි දැනීම මිස අන් කුමක්ද?
අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ සංස්කාරයන් කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, සමාන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, එය තත්වූ පරිදි දැනීම මිස අන් කුමක්ද?
“අනිත්‍යවූ, දුක්වූ, පෙරළෙන ස්වභාවවූ, විඤ්ඤාණය කරණකොටගෙන මම උසස් වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, සමාන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදකිත්ද, හීන වූවෙක්මියි කියා හෝ නොදනිත්ද, එය තත්වූ පරිදි දැනීම, මිස අන් කුමක්ද?
“සොණය, කුමක් සිතන්නෙහිද? රූපය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”-
“ස්වාමීනි, අනිත්‍යයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකද? සැපද?”-
“ස්වාමීනි දුකය.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, පෙරළෙන ස්වභාව නම්, ‘එය මාගේය. ඒ මම වෙමි. එය මාගේ ආත්මය’යයි දැකීම සුදුසුද?”-
“ස්වාමීනි, එය එසේ නොවේය.”
“වින්දනය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”-
“ස්වාමීනි, අනිත්‍යය.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, එය දුකද? සැපද?”-
‘ස්වාමීනි, දුකය.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, පෙරළෙන ස්වභාව නම්, ‘එය මාගේය. ඒ මම වෙමි. ඒ මාගේ ආත්මයයයි” බැලීම සුදුසුද?”-
“ස්වාමීනි, එය එසේ නොවේමය.”
‘සංඥාව නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”-
“ස්වාමීනි, අනිත්‍යය.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, එය දුකද? සැපද?”-
“ස්වාමීනි, දුකය.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, පෙරළෙන ස්වභාව නම්, ‘එය මාගේය. ඒ මම වෙමි. ඒ මාගේ ආත්මයයයි’ බැලීම සුදුසුද?”-
“ස්වාමීනි, එය එසේ නොවේමය.”
“සංස්කාර නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”-
“ස්වාමීනි, අනිත්‍යය.”
‘යමක් අනිත්‍ය නම්, එය දුකද? සැපද?”-
“ස්වාමීනි, දුකය.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, පෙරළෙන ස්වභාව නම් ‘එය මාගේය. ඒ මම වෙමි. ඒ මාගේ ආත්මයයි’ බැලීම සුදුසුද?”-“ස්වාමීනි, එය එසේ නොවේමය.”
“විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”-
“ස්වාමීනි, අනිත්‍යය.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, එය දුකද? සැපද?”-
“ස්වාමීනි, දුකය.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, පෙරළෙන ස්වභාව නම්, ‘එය මාගේය. ඒ මම වෙමි. ඒ මාගේ ආත්මයයයි’ දැකීම සුදුසුද?”-
“ස්වාමීනි, එසේ නොවේමය.”
§ “සොණයෙනි, එහෙයින් මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුව අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ සියලු රූප ‘මෙය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ” යයි මෙය මෙසේ යහපත් නුවණින් දතයුතුය.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ සියලු විඳීම් ‘මාගේ නොවෙයි, ඒ මම නොවිඳිමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේයයි’ මෙය මෙසේ යහපත් නුවණින් දතයුතුයි.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ සියලු සංඥාව ‘මෙය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ යයි’ මෙය මෙසේ යහපත් නුවණින් දතයුතුයි.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ සියලු සංස්කාර ‘මෙය මාගේ නොවෙයි ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේයයි’ මෙය මෙසේ යහපත් නුවණින් දතයුතුයි.
“අතීතවූද, අනාගතවූද, වර්තමානවූද, අධ්‍යාත්මිකවූ හෝ බාහිරවූ හෝ ගොරෝසුවූ හෝ සියුම්වූ හෝ හීනවූ හෝ ප්‍රණීතවූ හෝ දුරවූ හෝ ළඟවූ හෝ සියලු විඤ්ඤාණ ‘මෙය මාගේ නොවෙයි. ඒ මම නොවෙමි. ඒ මාගේ ආත්මය නොවේ’ යයි මෙය මෙසේ යහපත් නුවණින් දතයුතුයි.
“සොණයෙනි, මෙසේ බලන්නාවූ, ධර්මය දන්නා, ආර්‍ය්‍යශ්‍රාවකයා රූපයෙහිද කලකිරෙයි. වේදනාවෙහිද කලකිරෙයි. සංඥාවෙහිද කලකිරෙයි. සංස්කාරයන්හිද කලකිරෙයි. විඤ්ඤාණයෙහිද කලකිරෙයි.
“කලකිරීමෙන් නොඇලෙයි. නොඇලීමෙන් මිදෙයි. මිදුනහුට මිදුනේය යන දැනීම ඇතිවෙයි. ජාතිය ක්ෂයවිය. බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාවෙහි හැසිර නිමවනලදී. කළයුත්ත කරනලදී. මත්තෙහි කළයුත්තක් නැතැයි දනියි.”
(හත්වෙනි සොණ සූත්‍රය නිමි.)
SN 03-01-05-08. සෝණ සූත්‍රය (3)
–
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසනලදී.
එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ, ‘කලන්දක නිවාප’ නම් ලත් වේළුවනයෙහි (හුණවනයෙහි) වාසය කරන සේක.
එකල ‘සෝණ’ නම් ගෘහපති පුත්‍රයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දකින්නට . පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ, එක් පැත්තක හුන්නේය. එක්පැත්තක හුන්නාවූ, ‘සෝණ’ නම් ගෘහපති පුත්‍රයාහට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළසේක.
§ 2. “සෝණය, යම් ශ්‍රමණයෝ හෝ බ්‍රාහ්මණයෙක්
- රූපය නොදනිත්ද, රූපයේ ඇතිවීම නොදනිත්ද, රූපයේ නැතිවීම නොදනිත්ද, රූපය නැතිකිරීමට ගමන්කළයුතු මාර්ගය නොදනිත්ද,
- විඳීම් නොදනිත්ද, වේදනාවේ ඇතිවීම නොදනිත්ද, වේදනාවේ නැතිවීම නොදනිත්ද, වේදනාව නැතිකිරීමට ගමන්කළයුතු මාර්ගය නොදනිත්ද,
- සංඥාව නොදනිත්ද, සංඥාවේ ඇතිවීම නොදනිත්ද, සංඥාවේ නැතිවීම නොදනිත්ද, සංඥාව නැතිකිරීමට ගමන්කළයුතු මාර්ගය නොදනිත්ද,
- සංස්කාර නොදනිත්ද, සංස්කාරයන්හි ඇතිවීම නොදනිත්ද, සංස්කාරයන්හි නැතිවීම නොදනිත්ද, සංස්කාරයන් නැතිකිරීමට ගමන්කළයුතු මාර්ගය නොදනිත්ද,
- විඤ්ඤාණය නොදනිත්ද, විඤ්ඤාණය ඇතිවීම නොදනිත්ද, විඤ්ඤාණය නැතිවීම නොදනිත්ද, විඤ්ඤාණය නැතිකිරීමට ගමන්කළයුතු මාර්ගය නොදනිත්ද,
සෝණය, ඒ ශ්‍රමණයෝ හෝ බ්‍රාහ්මණයෝ හෝ ශ්‍රමණයන් අතුරෙහි ශ්‍රමණ සම්මත හෝ බ්‍රාහ්මණයන් අතුරෙහි බ්‍රාහ්මණ සම්මත හෝ නොවෙති.
ඒ ආයුෂ්මත්හු ශ්‍රමණ භාවයේ ඵලය හෝ බ්‍රාහ්මණ භාවයේ ඵලය හෝ මේ ආත්මයෙහි දැන, අවබෝධ කොට ඊට පැමිණ, වාසය නොකෙරෙත්.
§ 3. “සෝණය, යම්කිසි ශ්‍රමණයෝ හෝ බ්‍රාහ්මණයෝ හෝ
- රූපය දනිත්ද, රූපයේ ඇතිවීම දනිත්ද, රූපයේ නැතිවීම දනිත්ද, රූපය නැතිකිරීමට ගමන්කළයුතු මාර්ගය දනිත්ද, වේදනාව දනිත්ද,
- වේදනාවේ ඇතිවීම දනිත්ද, වේදනාවේ නැතිවීම දනිත්ද, වේදනාව නැතිකිරීමට ගමන්කළයුතු මාර්ගය දනිත්ද,
- සංඥාව දනිත්ද, සංඥාවේ ඇතිවීම දනිත්ද, සංඥාවේ නැතිවීම දනිත්ද, සංඥාව නැතිකිරීමට ගමන්කළ යුතු මාර්ගය දනිත්ද,
- සංස්කාර දනිත්ද, සංස්කාරයන් ඇතිවීම දනිත්ද, සංස්කාරයන් නැතිවීම දනිත්ද, සංස්කාරයන් නැතිකිරීමට ගමන්කළයුතු මාර්ගය දනිත්ද,
- විඤ්ඤාණය දනිත්ද, විඤ්ඤාණයේ ඇතිවීම දනිත්ද, විඤ්ඤාණයේ නැතිවීම දනිත්ද, විඤ්ඤාණය නැතිකිරීමට ගමන්කළයුතු මාර්ගය දනිත්ද,
සෝණය, ඒ ශ්‍රමණයෝ හෝ බ්‍රාහ්මණයෝ හෝ ශ්‍රමණයන් අතුරෙහි ශ්‍රමණ සම්මතද, බ්‍රාහ්මණයන් අතුරෙහි බ්‍රාහ්මණ සම්මතද වෙති. ඒ ආයුෂ්මත්හු වනාහි ශ්‍රමණ භාවයේ ඵලයද, බ්‍රාහ්මණ භාවයේ ඵලයද මේ ආත්මයෙහි තෙමේ දැන, අවබෝධකොට, ඊට පැමිණ, වාසයකෙරෙත්.”
(අටවෙනි සෝණ සූත්‍රය නිමි.)
SN 03-01-05-09. නන්දික්ඛය සූත්‍රය
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසන ලදී.
එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරන සේක. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’යි කියා භික්ෂූන්හට කථාකළ සේක. ‘ස්වාමීනි’යි, කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක.
§ 2. “මහණෙනි, භික්ෂුව අනිත්‍යමවූ, රූපය අනිත්‍ය යයි දකියිද, ඔහුගේ ඒ දැකීම මනාකොට දැකීම වෙයි. (සම්‍යක් දෘෂ්ටිය වෙයි.) මනාකොට දකින්නේ කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන්ගෙන්) මිදුණේය. මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, මහණතෙම අනිත්‍යමවූ, වේදනාව අනිත්‍ය යයි දකියිද, ඔහුගේ ඒ දැකීම මනාකොට දැකීම වෙයි. (සම්‍යක් දෘෂ්ටිය වෙයි) මනාකොට දකින්නේ, කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන්ගෙන්) මිදුණේය. මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, මහණතෙම අනිත්‍යමවූ සංඥාව අනිත්‍යයයි දකියිද, ඔහුගේ ඒ දැකීම මනාකොට දැකීමවෙයි. (සම්‍යක් දෘෂ්ටිය වෙයි) මනාකොට දකින්නේ, කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන්ගෙන්) මිදුණේය. මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, මහණතෙම අනිත්‍යමවූ, සංස්කාර අනිත්‍ය යයි දකියිද, ඔහුගේ ඒ දැකීම මනාකොට දැකීම වෙයි. (සම්‍යක් දෘෂ්ටිය වෙයි) මනාකොට දකින්නේ, කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන් ගෙන්) මිදුණේය. මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, මහණතෙම අනිත්‍යමවූ, විඤ්ඤාණය අනිත්‍යයයි දකියිද, ඔහුගේ ඒ දැකීම මනාකොට දැකීම වෙයි. (සම්‍යක්දෘෂ්ටිය වෙයි) මනාකොට දකින්නේ, කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන්ගෙන්) මිදුණේය. මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.”
(නවවෙනි නන්දික්ඛය සූත්‍රය නිමි.)
SN 03-01-05-10. නන්දික්ඛය සූත්‍රය
–
§ 1. මා විසින් මෙසේ අසනලදී.
එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන්වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ, අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද, ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’යි කියා භික්ෂූන් ඇමතූ සේක. ‘ස්වාමීනි’යි කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක.
§ 2. “මහණෙනි, රූපය නුවණින් මෙනෙහි කරව්. රූපයේ අනිත්‍ය ස්වභාවයද ඇතිතතු විමසා බලව්. මහණෙනි, රූපය නුවණින් මෙනෙහිකරන්නේ, රූපයේ අනිත්‍ය ස්වභාවය ඇතිතතු මෙනෙහි කරන්නේ, රූපයෙහි කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන්ගෙන්) මිදුනේය, මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.
§ 3.“මහණෙනි, වේදනාව නුවණින් මෙනෙහි කරව්. වේදනාවේ අනිත්‍ය ස්වභාවයද ඇති තතු විමසා බලව්. මහණෙනි, වේදනාව නුවණින් මෙනෙහි කරන්නේ, වේදනාවෙහි අනිත්‍ය ස්වභාවය ඇතිතතු මෙනෙහි කරන්නේ, වේදනාවෙහි කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන්ගෙන්) මිදුණේය. මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.
§ 4. “මහණෙනි, සංඥාව නුවණින් මෙනෙහිකරව්. සංඥාවේ අනිත්‍ය ස්වභාවයද ඇතිතතු විමසා බලව්. මහණෙනි, සංඥාව නුවණින් මෙනෙහි කරන්නේ, සංඥාවේ අනිත්‍ය ස්වභාවය ඇතිතතු මෙනෙහි කරන්නේ, සංඥාවෙහි කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන්ගෙන්) මිදුණේය. මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.
§ 5. “මහණෙනි, සංස්කාර නුවණින් මෙනෙහිකරව්. සංස්කාරයේ අනිත්‍ය ස්වභාවයද ඇතිතතු විමසා බලව්. මහණෙනි, සංස්කාර නුවණින් මෙනෙහි කරන්නේ, සංස්කාරයේ අනිත්‍ය ස්වභාවය ඇතිතතු මෙනෙහි කරන්නේ, සංස්කාරයෙහි කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන්ගෙන්) මිදුණේය. මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.
§ 6. “මහණෙනි, විඤ්ඤාණය නුවණින් මෙනෙහි කරව්. විඤ්ඤාණයේ අනිත්‍ය ස්වභාවයද ඇතිතතු විමසා බලව්. මහණෙනි, විඤ්ඤාණය නුවණින් මෙනෙහි කරන්නේ, විඤ්ඤාණයේ අනිත්‍ය ස්වභාවය ඇතිතතු මෙනෙහි කරන්නේ, විඤ්ඤාණයෙහි කලකිරෙයි. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් රාගය නැතිවේ. රාගය නැතිකිරීමෙන් තණ්හාව නැතිවේ. තණ්හාව නැතිකිරීමෙන් සිත (කෙලෙසුන්ගෙන්) මිදුණේය. මනාකොට මිදුණේයයි කියනු ලැබේ.”
(දහවෙනි නන්දික්ඛය සූත්‍රය නිමි.)
SINHALA TIPITAKA 